EDE

Araştırma ve Yayın Etiği

​

EDE etik beyanı COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors ve COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors esaslarına dayanılarak hazırlanmıştır. Daha ayrıntılı bilgi için https://publicationethics.org/ adresinden adı geçen kaynaklara müracaat edilebilir.

EDE, evrensel yayın kurallarına uygun şekilde yayın yapmayı ilke olarak edinmiştir.
EDE hakemli bir dergidir. Bilimsel kurallar çerçevesinde hazırlanan çalışmalarda yayın sürecinin tüm bileşenlerinin; yayıncı, editörler, yazarlar, hakemler ve okuyucuların etik ilkelere uymaları gerekir. EDE’nin yayın etiği ile açık erişim politikası da, Yayın Etiği Komitesi’nin (Committee on Publication Ethics, COPE) açık erişimde yayınladığı kılavuzlar ve politikalar doğrultusunda yayın sürecinin tüm bileşenlerinin etik ilkelere uymasını gerektirmektedir.
Makalelerde kullanılan verilerin manipüle edilmesi, çarpıtılması ve uydurma verilerin kullanılması gibi durumlar tespit edilirse, makale yazarının çalıştığı kuruma bu durum resmi yollardan bildirilecek ve makale red edilecektir. Dergimiz, editör/ler ve/veya hakemler tarafından verilen değerlendirmelere göre yazarlardan analiz sonuçlarına ilişkin çıktı dosyalarını isteme hakkına sahiptir.

Yayıncının Etik Sorumlukları
EDE kâr amacı gütmeyen bir yayın kuruluşudur.
EDE ilk sayısından bu yana evrensel kurallar çerçevesinde yayın yapmaktadır.
EDE Editörler Kurulu yurtiçi ve yurtdışı alanında uzman kişilerden oluşur. Editörler Kurulu üyeleri, sosyal bilimlerinin bilim dalları gözetilerek oluşur. Baş Editör, makalenin konusuna göre, gerekli olduğunda Editörler Kurulu üyesi olmayan öğretim üyelerine misafir alan editörü olarak incelemesi için makale gönderebilir.

EDE Editörler Kurulu’nun Sorumlulukları
• EDE'ne başvurusu yapılan her makaleden, hatta yayımlanmasından sonraki tüm süreçlerinden Dergi Editörler Kurulu sorumludur ve editörler kurulu bu sorumluluğunu bilir. Bu sorumluluk, dergiyle ilgili konularda verilen kararlarda yalnızca kamu yararını düşünerek; kişisel kazancı düşünmeden, bağımsız olarak karar vermeyi gerektirir. Yayıncı ve Editörler Kurulu arasındaki ilişki bağımsızlık ilkesine dayanır, editörlerin alacağı tüm kararlar yayıncıdan ve diğer kişi ve kuruluşlardan bağımsızdır.
• EDE Editörler Kurulu, Dergiyi sürekli geliştirmeye, yayın niteliğini yükseltme gayreti içerisindedir.
• EDE Editörler Kurulu, yayın, kör hakemlik, değerlendirme süreci, etik ilkeler gibi dergi politikalarının belirlenmesi ve uygulanmasını sağlar.
• EDE Editörler Kurulu, dergide yayınlanmış makale yazarlarının telif hakkını korur.
• EDE Editörler Kurulu, makale ve dergi yayım sürecinde fikri mülkiyet hakları, bilimsel-etik olmayan davranışlarla, intihalle, yollama (atıf) çeteciliğiyle ilgili önlemleri almada sorumludur.
• EDE Editörler Kurulu, her makalenin kayıtlarını, dergiyle ilgili yazışmaları DergiPark aracılığı ve kendi imkanları ile elektronik ya da basılı olarak saklar.

Editör ve Alan Editörlerinin Etik Sorumlulukları
• EDE Editörleri, hakemlerin, yazar(lar)ın, araştırmacı, uygulayıcı ve okuyucuların bilgi gereksinimlerini karşılamaya gerektiğinde dönüt vermeye, yayın sürecinde düzeltme, açıklama gerektiren konularda açıklık ilkelerine göre davranmaya çaba gösterirler.
• EDE Editörleri, makalelerin yayımlanmasına karar verirken, makalelerin özgün olmasına, bilimsel alanyazına, okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcılara katkı sağlamasına özen gösterirler.
• EDE Editörleri, makalelerle ilgili olumlu ya da olumsuz karar verirken, makalelerin özgün değeri, alana katkısı, araştırma yönteminin geçerli ve güvenirliği, anlatımın açıklığı ile derginin amaç ve kapsamını göz önünde tutarlar.
• EDE Editörleri, başvurusu yapılan makalelerin önemli sorunu olmadığı sürece ön değerlendirme aşamasına alır, olumlu hakem önerilerini göz önünde bulundurur, ciddi sorun olmadıkça önceki editör(ler)ce verilen kararları değiştirmezler.
• EDE Editörleri, derginin yayın politikaları arasında bulunan kör hakemlik ve değerlendirme süreci politikalarını uygular, hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutar, her makalenin yansız ve süresi içinde değerlendirilmesini sağlarlar.
• EDE Editörleri, makaleleri alan editörleri ve hakemlerin uzmanlık alanlarını dikkate alarak gönderir, değerlendirmelerin yansız ve bağımsız yapılmasını desteklerler.
• EDE Editörleri, makalenin yansız değerlendirilmesi için editörler, hakemler ve yazar(lar) arasındaki çıkar çatışması-çıkar birliği olup olmamasını göz önüne alırlar.
• EDE Editörleri, hakem havuzunun geniş bir yelpazeden oluşması ve sürekli güncellenmesi için arayış içinde olurlar.
• EDE Editörleri, akademik görgü kurallarına uymayan ve bilimsel olmayan değerlendirmeleri engellerler.
• EDE Editörleri, dergi yayın süreçlerini yayın politikaları ve kılavuzlara uygun işletilmesini sağlar, süreçte görev alanları yayın politikaları konusundaki gelişmelerden bilgilendirir, gerektiğinde eğitim programı hazırlarlar.
• EDE Editörleri, yayın sürecinde görev alanlar herkesle etkili bir iletişim içinde olur, belirli aralıklarla toplantılar düzenlerler.
• EDE Editörleri, değerlendirilen makalelerdeki kişisel verilerin korunmasını sağlarlar; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korurlar.
• EDE Editörleri; makalelerde insan ve hayvan haklarının korunmasına özen gösterirler, makalenin katılımcılarının açık onayının belgelendirilmesini önemserler, makalenin katılımcılarına ilişkin etik kurul onayı, deneysel araştırmalarda izinleri olmadığında makaleyi reddederler.
• EDE Editörleri; görevi kötüye kullanmaya karşı önlem alırlar. Görevi kötüye kullanmaya yönelik yakınmalar olduğunda, nesnel bir soruşturma yaparak, konuyla ilgili bulguları paylaşır.
• EDE Editörleri, makalelerdeki hata, tutarsızlık ya da yanlış yönlendirmelerin düzeltilmesini sağlarlar.
•EDE Editörleri, yayınlanan makalelerin fikri mülkiyet hakkını korur, ihlal olması durumunda derginin ve yazar(lar)ın haklarını savunurlar. Ayrıca yayımlanan makalelerin içeriğinin başka yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi konusunda gerekli önlemleri alırlar; özgünlük-benzerlik denetimini yaparlar.
• EDE Editörleri, Dergide yayımlanan makalelere yönelik tutarlı eleştirileri dikkate alırlar, eleştirilen makalelerin yazar(lar)ına yanıt hakkı tanırlar.
•EDE Editörleri olumsuz sonuçları içeren çalışmaları da göz önünde bulundururlar.
•EDE Editörleri, Dergiye iletilen yakınmaları inceler ve gerekli açıklamaları yaparlar.

Hakemlerin Etik Sorumlulukları
EDE makale değerlendirme sürecinde yazar(lar)ın hakemleri, hakemlerin yazarları tanımadıkları iki yönlü kör hakemlik ilkesi uygulanır, hakemler yazarlar ile doğrudan iletişim kuramaz; makale değerlendirme formları ve metin üzerinde belirtilen notlar ile düzeltme istemleri dergi yönetim sistemi üzerinden editörlerce yazar(lar)a iletilir.

 

EDE'ne başvurusu yapılan makaleleri değerlendirecek hakemler şu etik sorumlulukları taşımalıdır:
• EDE Hakemleri yalnız uzmanlık alanı ile ilgili makaleleri değerlendirmeyi kabul etmelidir.
• EDE Hakemleri, değerlendirmeyi yansızlık ve gizlilik içinde yapmalıdır. Bu ilke gereğince inceledikleri makaleleri değerlendirme sürecinden sonra yok etmeli, ancak yayınlandıktan sonra kullanmalıdırlar. Uyruk, cinsiyet, dinsel inanç, siyasal inanç ve ticari kaygılar, değerlendirmenin yansızlığını bozmamalıdır.
• EDE Hakemleri, çıkar çatışması-çıkar birliği olduğunu anladıklarında, makaleyi değerlendirmeyi reddederek, editörlere bilgi vermelidir.
• EDE Hakemleri, değerlendirmeyi akademik görgü kurallarına uygun biçimde, yapıcı bir dille yapmalı; hakaret ve düşmanlık içeren kişisel yorumlardan kaçınmalıdır.
•EDE Hakemleri değerlendirmesini kabul ettikleri makaleyi süresi içinde değerlendirmelidirler.

Yazarların Etik Sorumlulukları
EDE'ne makale başvurusu yapan yazar(lar)ın etik sorumlulukları şunlardır:

• EDE Yazar(lar)ı, başka yerde yayımladıkları ya da yayımlanmak üzere gönderdikleri bir makalesini, aynı anda ikiden fazla makalesini EDE'ne göndermemelidir.
• EDE Yazar(lar)ı, özgün veya derleme makale göndermelidir.
• EDE Yazar(lar)ı, makale yazımı sırasında yararlandıkları kaynaklara etik ilkeler doğrultusunda doğru biçimde yollama (atıf) yapmalıdır.
• EDE Yazar(lar)ı makaleye katkı sağlamayan kişilerin adı, yazar olarak yazılmamalı, yayımlanmak üzere başvurusu yapılan bir makalenin yazar sırasını değiştirme, yazar çıkartma, yazar ekleme önerilmemelidir.
• EDE Yazar(lar)ı yayınlanma başvurusu yapılan makaleyle ilgili çıkar çatışması-çıkar birliği olan kişileri editörlere bildirmelidir.
• EDE Yazar(lar)ı değerlendirme sürecinde yazar(lar)dan makalelerine ilişkin bilgi ya da ham veri istenmesi durumunda beklenen bilgileri Editörlere sunmalıdırlar.
• EDE Yazar(lar)ı, makalelerinde kullandıkları verilerin kullanım haklarına, araştırma-çözümlemelerle ilgili izinlerin ya da üzerinde araştırma yaptıkları katılımcıların onayının alındığını belgelemelidirler.
• EDE Yazar(lar)ı, değerlendirme ve erken görünüm aşamasındaki ya da elektronik ortamda yayımlanmış makalesiyle ilgili hatayı fark ettiklerinde bilgi vermek, düzeltmek ya da geri çekmek için editörle iletişime geçmesi gerekir.
• EDE Yazar(lar)ı, etik kurul kararı gerektiren deney, anket, ölçek, görüşme, gözlem, odak grup çalışması gibi nicel ya da nitel yöntemlerle veri toplamayı gerektiren araştırmalar için etik kurul onayı aldığını; etik kurul adı, karar tarihi ve sayısı aday makalenin ilk-son sayfasında ve yöntem bölümünde belirtmeli, etik kurul kararını gösteren belgeyi makalenin başvurusuyla birlikte sisteme yüklemelidir. Ayrıca olgu sunumlarında aydınlatılmış olur/onam formunun alındığına ilişkin bilgiye makalede yer vermelidir.
• EDE Yazar(lar)ı, veri toplama sürecinde etik ilkelere özen gösterdiklerinin kanıtlarını (başkalarının ölçek, anket, fotoğraf gibi belgelerinin kullanılması için kendilerinden izin alınması gibi) makale içinde sunmalıdır. Makalelerde araştırma ve yayın etiği ile fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğu belirtilmelidir. Araştırma insan ve hayvan denekler üzerinde gerçekleştirilmiş ise araştırmanın uluslararası bildiriler, kılavuzlar vb. uygun gerçekleştirildiği bildirilmelidir.
• EDE Yazar(lar)ından derleme makaleler için etik kurul onayı istenmez. Bununla birlikte etik kurul kararı gerektirmeyen makalelerde de, etik kurul kararının gerekmediği, makalenin ilk sayfasında belirtilmelidir.

Etik İlkelere Uymayan Durumun Editöre Bildirilmesi
EDE'nde editörler, hakemler, yazarlar ile ilgili etik ilkelere uymayan bir davranış ya da değerlendirme sürecindeki, erken görünümdeki ya da yayımlanmış bir makale ilgili etik olmayan bir durumla karşılaşılması durumunda editor.ede@gmail.com adresine ileti yoluyla bildirilmesi yayın kalitemizi artıracaktır.

Politikaların hazırlanması ve benimsenmesi sürecinde yararlanılan kaynaklar:
Budapeşte Açık Erişim Bildirgesi
ICMJE (International Committee Of Medical Journal Editors)
Creative Commons
COPE (Committee on Publication Ethics)
DOAJ Principles Of Transparency And Best Practice In Scholarly Publishing
YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi
NOT: EDE Yayın Politikası (Yayın Etik İlkeleri) hazırlanırken Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi ile Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi'nin yayın süreçleri sayfasından içerik ve şekil açısından faydalanılmıştır.